Họ tiến sĩ ở đất học

Dòng họ Đặng ở thôn Liên Tỉnh, xã Lam Hồng (Nam Trực) có lẽ là dòng họ có nhiều tiến sĩ, cử nhân nhất tỉnh hiện nay. Dòng họ có hơn 2.000 nhân khẩu, nhưng có tới 76 tiến sĩ, hơn chục thạc sĩ và hơn 200 người tốt nghiệp đại học, cao đẳng...

Học dốt bị phạt

Trưởng họ Đặng Văn Thức đi động viên con cháu học tập

Thật hiếm có dòng họ nào học hành và đỗ đạt như ở dòng họ Đặng. Theo trưởng họ Đặng Văn Thức, sở dĩ con cháu họ Đặng đỗ đạt cao vì việc học từ lâu đã trở thành mối quan tâm chung của cả dòng họ.

Là một xã thuần nông, đất chật người đông, đất canh tác bình quân chưa được 9 thước (khoảng 216m2)/1người. Để phát huy truyền thống hiếu học, họ Đặng đã lập ra Chi hội khuyến học.

Chi hội đứng ra giúp đỡ những gia đình có hoàn cảnh khó khăn để con em trong họ không phải nghỉ học giữa chừng. Bản thân ông trưởng họ Đặng Văn Thức cùng những bậc cao niên trong họ cũng thường xuyên đến từng gia đình động viên, khuyến khích con cháu học tập.

Quy định của Chi hội khuyến học dòng họ Đặng là mỗi năm, mỗi gia đình đều phải đăng ký thành tích học tập cho con cái. Càng những gia đình giàu truyền thống học tập thì càng phải đăng ký thành tích cao.

Quy chế của dòng họ Đặng ghi rõ: Những gia đình có con cái đạt thành tích học tập cao sẽ được tuyên dương và khen thưởng.

Ngược lại, những gia đình có con cái học kém sẽ bị phê phán trước dòng họ, đồng thời phải nộp phạt một khoản tiền vào “quỹ khuyến học”.

Nhờ có quy chế này mà nhiều năm nay, thường xuyên có tới 80% học sinh là con em trong dòng họ có học lực khá giỏi. Hầu hết học sinh sau khi tốt nghiệp phổ thông đều thi đậu vào các trường đại học, cao đẳng.

Gia đình nào cũng có cử nhân

Theo tài liệu là những ghi chép tỉ mỉ của trưởng họ về việc học, số cử nhân cao đẳng, đại học hiện nay là hơn 200 người. Ngoài ra, dòng họ còn có 7 tiến sĩ và 12 thạc sĩ.

Đa số những người này đều đang công tác trong các cơ quan nhà nước. Một số thạc sĩ, tiến sĩ hiện đang đứng trên bục giảng các trường đại học. Đặc biệt, có nhiều gia đình có 4 đến 5 người đều học hết đại học. Có gia đình cả ba thế hệ đều là giáo viên.

Chúng tôi tìm đến nhà ông Đặng Ngọc Kiểm, một gia đình được coi là mẫu mực trong phong trào khuyến học của dòng họ. Cả hai vợ chồng ông Kiểm đều là những người làm nông nghiệp, nhưng hiện nay, nếu tính cả hai cô con dâu thì gia đình ông có tới 5 cử nhân và một thạc sĩ.

Có được thành quả này, hai vợ chồng ông Kiểm đã phải vất vả làm lụng, tiết kiệm để có tiền chu cấp cho con. Dù vậy, cứ vào dịp cuối tháng, thấy con trai từ Hà Nội về, thay vì mừng, ông lại thấy “như sét đánh ngang tai!”, lại phải đôn đáo chạy tiền cho con ăn học.

Trong họ Đặng, gia đình có truyền thống học nhất phải kể đến gia đình ông Đặng Đức Nhiệm. Gia đình ông Nhiệm có 7 người con thì tất cả đều đã học qua đại học. Nhiều cháu nội cháu ngoại của ông hiện nay cũng đang học đại học.

Ông Nhiệm trước kia là Tiến sĩ, giảng viên trường Đại học Nông nghiệp I, nay đã về hưu. Gia đình ông có tới 2 trong tổng số 7 tiến sĩ của dòng họ.

Theo ông Đặng Văn Thức, cho tới thời điểm này, trong dòng họ Đặng, gia đình nào cũng có ít nhất một cử nhân cao đẳng, đại học. Đặc biệt, trong họ không có người tù tội vì vi phạm pháp luật.

Ở dòng họ Đặng, xã Lam Hồng hiện nay, rất nhiều người sau khi đỗ đạt đã đi làm ăn khắp nơi. Nhiều người sang tận Mỹ, úc, Canada.

Song dù ở đâu, họ vẫn phát huy được truyền thống hiếu học của gia đình, của dòng họ và có những đóng góp cho phong trào khuyến học của địa phương.

Nguyễn Trọng Tuyến (Theo báo tiền phong)

(GP: 25-6-2011)