Viện Lịch sử Dòng họ tổ chức tọa đàm khoa học lần 2-2024

04/01/2025 14:45:09

Sáng thứ Bảy 4/1/2025, tại 4 Bà Huyện Thanh Quan, Viện Lịch sử Dòng họ đã tổ chức tọa đàm khoa học (lần 2 năm 2024). Tọa đàm gồm 4 chuyên đề do Luật gia Hoàng Long Vân, chuyên viên Hán Nôm Lâm Hoài Phương, KTS Nguyễn Công Đức và PGS-TS Võ Văn Lộc lần lượt trình bày.

PGS-TS Võ Văn Lộc, Phó Viện trưởng Viện Lịch sử Dòng họ, phát biểu khai mạc tọa đàm

Theo PGS-TS Võ Văn Lộc thì:

"Để thực hiện nghị quyết của Viện Lịch sử Dòng họ, hàng năm Viện tổ chức 2 lần tọa đàm khoa học mang tính chất nội bộ, nhằm mục đích tạo điều kiện giúp các bạn trong CLB Gia phả Trẻ và các thành viên của Viện có dịp ngồi lại để:

- Giới thiệu tổng quát một đề tài, công trình hoặc một bài báo đang nghiên cứu của mình để được trao đổi và lắng nghe góp ý.

- Giới thiệu một công trình đã hoàn thành hoặc một hướng nghiên cứu theo mục tiêu của Viện.

- Giới thiệu một đề tài hoặc bài báo của người khác đã công bố mà mình thấy có giá trị tham khảo cho việc nghiên cứu.

- Đề xuất một hướng hoạt động góp phần nâng cao chất lượng hoạt động khoa học của Viện.

Mục đích cuối cùng của hoạt động này là từng bước nâng dần năng lực nghiên cứu và công bố kết quả nghiên cứu cho tất cả các thành viên của Viện Lịch sử Dòng họ, nhất là các thành viên trẻ. Phấn đấu để Viện có lực lượng nghiên cứu mạnh và đều tay hơn".

Mở đầu buổi tọa đàm, Luật gia Hoàng Long Vân trình bày nội dung "Các chế định pháp luật liên quan đến gia đình, dòng họ và gia phả".

Luật gia Hoàng Long Vân (đứng, giữa)

Theo Luật gia Hoàng Long Vân: "Chế định pháp luật (hay còn gọi là định chế pháp luật) là tập hợp một nhóm qui phạm pháp luật có đặc điểm giống nhau để điều chỉnh nhóm quan hệ xã hội tương ứng trong phạm vị một hoặc nhiều ngành luật”.

Luật gia Hoàng Long Vân đã nghiên cứu nhiều bộ luật như: Bộ luật Dân sự và tố tụng dân sự, Bộ luật Hình sự và luật tố tụng hình sự, Luật Đất đai, Luật Hôn nhân và gia đình, Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Lưu trữ, Luật Hòa giải cơ sở… để rút ra những nội dung liên quan đến các lĩnh vực gia đình, dòng họ và gia phả.

Tiếp theo, chuyên viên Hán Nôm Lâm Hoài Phương trình bày nội dung: Truyền thuyết về họ Lâm (trích gia phả họ Lâm ở xã Thanh Giang, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An).

Ông Lâm Hoài Phương (ngồi giữa)

Sau đó mô tả một ngôi mộ cổ họ Lâm cách đây 130 năm, với các đặc điểm như:

- Văn tự trên bia bằng đá xanh được trang trí những bài thơ Đường nổi tiếng.

- Cấu trúc khuôn viên mộ hình bát quái.

- Hình mộ có dáng voi phục v.v…

KTS Nguyễn Công Đức đang trình bày về mộ tháp

Kiến trúc sư trẻ Nguyễn Công Đức trình bày dự án “Mô hình mộ tháp” do anh thiết kế. Các chi họ có thể nghiên cứu để xây mộ tháp cho chi họ mình. Mộ tháp gồm nhiều tầng, mỗi tầng dành chi một đời của chi họ.

Cuối cùng PGS-TS Võ Văn Lộc trình bày việc tổng kết nội dung của Tạp chí Viện Lịch sử Dòng họ từ số 1 đến số 9.

PGS-TS Võ Văn Lộc cho biết:

“Trong 9 số của tạp chí, có 113 vấn đề được chia làm 6 mảng nội dung:

1. Mảng nội dung thứ nhất: Sự cần thiết phải nghiên cứu lịch sử dòng họ, dòng họ, đạo đức và văn hóa dòng họ, văn hóa gia đình, vấn đề gia đình và dòng họ hiện nay.

2. Mảng nội dung thứ hai: Về con người Việt Nam; về gia đình, dòng họ; giáo dục gia đình, dòng họ; chữ hiếu.

3. Mảng nội dung thứ ba: Gia phả: Lập (dựng) gia phả, gia phả học.

4. Mảng nội dung thứ tư: Thờ cúng, lễ giỗ.

5. Mảng nội dung thứ năm: Bố cục gia phả, ứng dụng gia phả.

6. Mảng nội dung thứ sáu: Di sản.

Từ 6 mảng nội dung này có thể đưa ra 7 chủ đề. Và từ 9 số tạp chí của Viện Lịch sử Dòng họ từ 2013 đến nay cho thấy bước đầu đã hình thành một hệ thống lý luận và thực tiễn xoay quanh hoạt động gia phả như:

- Khái niệm gia phả, khái niệm dòng họ, khái niệm gia phả học theo cách hiểu của người Việt Nam.

- Nội dung truyền thống, truyền thống dân tộc, truyền thống gia đình, văn hóa, văn hóa gia đình, văn hóa dòng họ.

- Phương pháp giáo dục truyền thống dân tộc, truyền thống gia đình.

- Phương pháp xây dựng bộ gia phả hoàn chỉnh; hình thức của một bộ gia phả.

- Nội dung đầy đủ, hợp lý của một gia phả.

- Sử dụng gia phả để giáo dục truyền thống thông qua lễ hội.

- Việc lập bàn thờ gia tiên, nhà từ đường và gìn giữ ba báu vật của mỗi gia đình người Việt, phát huy truyền thống nhân văn thượng võ trong cốt cách mỗi người Việt.

Sau khi 4 diễn giả trình bày nội dung, những người tham gia tọa đàm đã phát biểu về những nội dung nêu trên. Nội dung được quan tâm đầu tiên là “Mô hình mộ tháp” của Kiến trúc sư trẻ Nguyễn Công Đức. Và nội dung nhận được nhiều ý kiến tranh luận nhất, cũng là nội dung liên quan đến dòng họ, gia phả. Đó là vấn đề kết hôn: Luật Hôn nhân và gia đình cấm kết hôn giữa những người “có họ trong phạm vi ba đời”, cùng với đó là những ý kiến tranh luận về “gen lặn”, “gen nổi”, quan niệm về “loạn luân” của truyền thống…